UTRECHT - Aan de Kuinderboslaan in Leidsche Rijn hebben archeologen zeldzame vondsten uit de Romeinse tijd ontdekt. Het gaat onder meer om een complete geschutspijl en twee sets paardentuig. De stukken zijn bijna 2000 jaar bewaard gebleven in de Utrechtse bodem en werden woensdagochtend gepresenteerd aan de media.


De pijl is 52,6 cm lang en hoort bij een ballista, het gevreesde Romeinse geschut waarmee gemakkelijk ijzeren pantsers doorboord werden. Het is momenteel de enige compleet bewaarde ballistapijl ter wereld. Even bijzonder zijn twee stellen paardentuig, elk bestaande uit een kaptoom (soort muilkorf) en een kandare-bit. Het is voor het eerst dat beide elementen bij elkaar worden gevonden in een Romeins-militaire context.

Uitzonderlijk goed bewaard

In totaal zijn er enkele tientallen archeologische objecten in de bodem aangetroffen. De meeste werden gevonden langs oever van de Romeinse Rijnloop. “Doordat zij altijd in natte klei hebben gelegen, afgeschermd van zuurstof, zijn veel stukken uitzonderlijk goed bewaard gebleven”, zegt gemeentelijk archeoloog Erik Graafstal. Zo werd er bijvoorbeeld een complete visfuik van wilgentenen gevonden.

De vondsten zijn voor de internationale archeologie van grote waarde en werpen nieuw licht op onder meer de Romeinse legeruitrusting, religieuze praktijken en de handelsstromen van 2000 jaar geleden. Zelfs het legendarische Pompeii speelde daarbij een rol, weten wij nu. Want er zijn amfoorscherven met inktresten van een inscriptie gevonden waaruit blijkt dat er ‘eerste kwaliteit Pompejaanse’ vissaus naar deze streek is vervoerd.

‘Rituele depositie’

Sommige van de gevonden objecten zullen gewoon zijn verloren, de pijlen zullen zijn afgeschoten vanuit het fort en de fuik zal gewoon langs de oever zijn geplaatst. De complete sets paardentuig vragen echter om een andere verklaring. Zij passen in een traditie van ‘rituele depositie’ van prestigieuze uitrustingsstukken in rivieren, waterputten en kuilen – offers als dank voor de gevraagde steun van goden.

Een serie kledingspelden, ringen en munten zou ook in dat beeld passen. Dat geldt zeker ook voor een of twee kruiken die opzettelijk lijken te zijn doorboord. Een ervan draagt een inscriptie: ISPANI, ofwel ‘van (H)ispanus’ – ongetwijfeld de soldatennaam van een rekruut uit Spanje.

Wereldse vondsten in werelderfgoed

Het terrein waar de ontdekkingen zijn gedaan, maakt deel uit van de Neder-Germaanse Limes die afgelopen zomer is uitgeroepen tot Unesco Werelderfgoed. Utrecht heeft sindsdien maar liefst drie werelderfgoederen op haar grondgebied. Er is voor zover bij ons bekend geen andere gemeente ter wereld met zoveel werelderfgoed.

Wethouder Anke Klein (Erfgoed) is trots: “De vondsten illustreren de rijkdom van het werelderfgoed in Utrecht. Een schat aan informatie. Samen met inwoners en vele organisaties maken we het werelderfgoed op een bijzondere manier beleefbaar. En daarmee wordt het van ons allemaal. Ik nodig iedereen – en in het bijzonder de Utrechters - uit om een ontdekkingstocht te maken door de geschiedenis. Bezoek het werelderfgoed of één van de andere bijzondere historische plekken in onze gemeente.”

Open Monumentendag

Archeologen ontdekten de vondsten in het najaar van 2019. De stukken zijn de afgelopen tijd onderzocht en geconserveerd bij restauratieatelier Restaura en kunnen nu getoond worden aan het publiek. Tijdens Open Monumentendag op zaterdag 11 september zijn ze voor het eerst, en voorlopig eenmalig, te zien in Castellum Hoge Woerd. Toegang is gratis, reserveren wordt aangeraden. Het is de bedoeling dat de vondsten op termijn een plaats krijgen in een regionale visitor hub over het werelderfgoed Limes, eveneens in het Castellum.

Tijdens Open Monumentendag wordt op diverse locaties gevierd dat Utrecht twee nieuwe Unesco Werelderfgoederen op haar grondgebied heeft. Een volledig overzicht van de activiteiten vindt u op erfgoed.utrecht.nl/werelderfgoed.