4.5 ℃
In vergelijking tot 16de-eeuwse plattegronden van Utrecht zien we op deze plattegrond onder andere de uitgebreide vestingwerken in hun volle glorie, het open terrein van de voormalige dwangburcht Vredenburg en de beginnende stedelijke verdichting.
Betrouwbaar
De plattegrond van Van Vianen heeft een hoge cartografische kwaliteit. Het is de eerste gedrukte commerciële plattegrond, die de stad geografisch betrouwbaar weergeeft. Oudere gedrukte plattegronden (toen nog houtsneden) tonen de grondvorm te veel als een rechthoek; die Van Vianen heeft als eerste de werkelijkheidsgetrouwe harpvorm. Daarnaast is de in ‘opstand’ getekende bebouwing vrijwel geheel in overeenstemming met de toenmalige situatie. Bijzondere gebouwen als kerken, het gemeentehuis en paleizen zijn gedetailleerd weergegeven. Bij de woningen is wel een vorm van gestandaardiseerde weergave te zien, maar het aantal huizen aan een straat komt overeen met de werkelijkheid.
Het buitengebied op deze kaart is vanaf de 19de eeuw verstedelijkt, maar fungeerde tot die tijd als belangrijke leverancier van agrarische producten (o.a. moestuinen), houtbouw maar ook als ‘ontspanningsgebied’ voor de welgestelde Utrechtenaar die daar hun buitenhuizen bouwden inclusief aangelegde tuinen in de Franse geometrische stijl.
Het grote aantal boomgaarden valt onmiddellijk op, met name aan de oostzijde van de stad (boven in de plattegrond).
Een van de opvallende kenmerken in deze plattegrond betreft het grachtenstelsel ten westen van de stad (aan de onderzijde op de kaart). Hier waren zogeheten ‘moesgrachten’ in gebruik bij tuinders. Dit stelsel, gegraven in 1664, vormde een eerste aanzet van het verder niet uitgevoerde uitbreidingsplan van toenmalig burgemeester Hendrik Moreelse. Dit gebied is vanaf de tweede helft van de 19de eeuw gebruikt voor de aanleg van het eerste station.
Full colour Inkleuring 2021
Het inkleuren van de plattegronden gebeurde vroeger door zogeheten Afsetters. Deze ambachtslieden verdienden voor hun arbeid slechts enkele centen. Het aantal ingekleurde kaarten is beperkt en tegenwoordig kun je ze aanschaffen voor € 1.500 of meer. (zie afbeelding hieronder)
De full colour versie 2021 is digitaal met de hand ingekleurd. Ik heb als moderne afsetter een andere benadering gekozen dan mijn voorgangers, waarbij ik de stad op een zonnige dag wilde weergeven. De kleuren zijn om die reden harder dan de historische inkleuring. Ook is gekozen voor meer kleurnuances door bijvoorbeeld voor de daken 50 tinten rood te gebruiken om zo de individualiteit van elk huis te benadrukken.
Elke boom in de plattegrond 2021 is individueel groen gemaakt. Op historisch ingekleurde kaarten zijn bomen altijd met een grove penseelstreek groen gemaakt.
Het eindresultaat van de full colour versie heeft een grote meerwaarde en geeft veel kijkgenot voor degenen die daar gevoelig voor zijn. De structuur van de stad en de vele details zijn aanmerkelijk zichtbaarder geworden. Het meest in het oog springend vind ik zelf de groene uitstraling van de binnenstad als gevolg van de vele tuinen (ook weer in de Franse stijl) die achter de huizen liggen.
De cartouches en legenda zijn niet gekleurd. Dat is een bewuste keuze. Ik wilde op deze manier de oorspronkelijke zwart/wit gravure deels zichtbaar houden. Bovendien zouden ze ingekleurd te nadrukkelijk aanwezig zijn.
Ik hoop dat ik u nieuwsgierig heb gemaakt en wil u vriendelijke vragen of u aan deze nieuwe ingekleurde plattegrond van Utrecht 1695 aandacht zou willen schenken. Ik ben uiteraard bereid om over het maken van deze kaart meer te vertellen.
U kunt mij bereiken via 0624272423.
