Als je met Marjan van den Dorpe praat over Radio Veronica, gebeurt er iets. Haar stem wordt net een fractie warmer, haar ogen lichten op en ineens ben je terug in de tijd: naar transistorradio’s op de vensterbank, zeezenders, jingles die je woord voor woord mee kon zingen en het gevoel dat daar, ergens voor de kust, vrijheid lag te drijven.


In haar boek Radio Veronica, anker van mijn jeugd brengt Marjan die tijd opnieuw tot leven. Niet als droge geschiedschrijver, maar als iemand die er middenin zat – als luisteraar, fan, vrijwilliger, insider. Het resultaat is een persoonlijk document dat de geschiedenis van Veronica verweeft met een meisjesleven dat dankzij die stemmen op zee nét anders liep.

“Het was alsof die stemmen voor mij alleen uitzonden”

Het is mei 1962. Een meisje van acht ligt wekenlang plat op bed in een donkere kamer, na een zware aanrijding met een auto. Buiten gaat het leven door; binnen is er stilte. Dan krijgt ze, als grote uitzondering, het portable radiootje van haar vader op haar nachtkastje. Ze draait aan de knoppen en hoort ineens muziek, stemmen, leven: Radio Veronica.

“Vanaf dat moment,” vertelt Marjan van den Dorpe, “heeft dat station mij nooit meer losgelaten.” Die eerste ontmoeting is het begin van een levenslange verbondenheid – en vormt de kern van haar boek Radio Veronica, anker van mijn jeugd.

“Je moet je voorstellen,” zegt ze, terugdenkend, “geen internet, geen streaming, twee officiële zenders die nogal braaf waren – en dan ineens Veronica. Vrij, eigenwijs, met muziek waarvan je dacht: waar komt dit vandaan? Het was alsof die stemmen voor mij alleen uitzonden. Ik voelde me gezien, gehoord, zonder dat iemand mijn naam kende.”

Die ervaring vormt de basis van het boek: Veronica niet als marketingmerk, maar als levenslijn. Een anker in een kwetsbare jeugd, tegen de achtergrond van een Nederland dat verandert: Provo, Damslapers, de opkomst van popmuziek, internationale spanningen – en steeds dat schip voor de kust.

Een jeugd met een zendmast in het hart

Marjan groeit op in een tijd zonder internet, zonder mobiele telefoon, met lange schooldagen – ook op zaterdag – en een kwartje op zak voor noodgevallen in de telefooncel. Terwijl zij haar huiswerk maakt, speelt Veronica op de achtergrond. De zeezender wordt haar vaste metgezel, haar houvast.

Als ze zestien is, krijgt ze de keuze: brommer of autorijlessen. Ze kiest voor de brommer. Niet om zomaar rond te rijden, maar om naar Utrechtseweg 16 in Hilversum te gaan – de plek waar de studio’s van Radio Veronica zijn. Daar zijn de dj’s. Daar is de magie.

“Ik kon zien hoe programma’s werden gemaakt,” zegt ze. Ze zit op het bankje op de tweede verdieping te kletsen met Stan Haag, is aanwezig bij opnames van Jukebox, en overspoelt de redactie met verzoekplaatjes voor vrienden, familie en zichzelf. Veronica is geen abstract merk voor haar; het is een levende gemeenschap.

Haar favoriete diskjockey? Rob Out. Marjan: “Zijn heerlijke radiostem … tja als Rob iets vroeg, dan deed ik dat. Zoals tijdens de actie ‘Veronica blijft als U dat wilt.’ Ik hield iedereen die ik maar kende of zag, een kaart onder de neus om te tekenen. Twee miljoen kaarten kwamen er binnen.”

Ook de herinnering aan dé grote storm is nog levendig: “Ondanks mijn overtuiging dat ze de storm zou trotseren, bleek het schip van Veronica er niet tegen bestand. Als een speelbal van de golven werd het schip met de bemanning naar de kust gedreven, opgetild en door een grote hand, lieflijk op het strand gezet. Ik ben het daar gaan opzoeken, heb op haar boeg geklopt en gezegd dat ze eens weer op zee zou dobberen. En dat gebeurde. Op de dag van de demonstratie 18 april 1973. De Veronica lag weer op zee, de demonstratie was een groot succes en verliep vlekkeloos. Ik kan het weten want ik was daarbij.”

Eén grote familie

Wat Veronica uniek maakt, is volgens Marjan het gevoel van familie. De afstand tussen studio en luisteraar is klein. Een dj die op de zender grapt dat hij zin heeft in drop? Enkele dagen later: postzakken vol.

Die verbondenheid is geen toeval. In haar boek beschrijft Marjan hoe directeur “oom Bull” Verweij zijn mensen meegeeft: als je luisteraars uitnodigt om te reageren, dan bedank je ze ook. Het resulteert in stapels voorgedrukte kaarten die dj’s eigenhandig ondertekenen – omdat elke luisteraar telt.

Dat principe, zegt Marjan, is de basis van haar loyaliteit: “Je voelde je gezien. Je deed ertoe.”

Stormen, strijd en standvastigheid

Radio Veronica, anker van mijn jeugd is geen nostalgische ansichtkaart, maar een persoonlijke geschiedenis door alle stormen heen:

⦁ de bomaanslag en de schok wanneer blijkt dat ook aan Veronica-zijde fouten zijn gemaakt;

⦁ de massale actie “Veronica blijft… als U dat wilt”, waarbij Marjan iedereen in haar omgeving laat tekenen;

⦁ de demonstratie in Den Haag op 18 april 1973, waar ze zelf bij is;

⦁ de angstige uren tijdens de storm met windkracht 11, de stranding van het schip, haar bezoek aan het gestrande zendschip, de hoop dat het weer naar zee zou gaan;

⦁ en uiteindelijk 31 augustus 1974, de dag waarop de zeezender definitief moest zwijgen.

Over die dag schrijft en spreekt ze onverhuld: woede, verdriet, het gevoel dat er vuil spel is gespeeld en dat een stuk vrijheid werd dichtgedraaid. “Op 31 augustus 1974 werd mijn lievelingsstation de nek om gedraaid. Ik kan nu nog steeds niet tegen het luid tikken van een wekker. Ik was zo ontzettend kwaad. Belde Van Doorn op en zei hem in woorden die niet mis te verstaan waren wat ik van hem vond. Voor mij hield op die dag ook de democratie in Nederland op en die is nooit meer teruggekomen.”

Van fan naar betrokken insider

Na het einde van de zeezender blijft Marjan zich inzetten voor Veronica. Ze wordt actief in het rayonbestuur Utrecht van de Veronica Omroep Organisatie en ziet van dichtbij hoe de achterban zich organiseert, hoe tellingen worden betwist, hoe hard er wordt gevochten voor erkenning. Ze beschrijft in haar boek hoe Veronica uiteindelijk uitgroeit van zeezender tot de grootste omroep van Nederland – gedragen door een loyale achterban die nooit is afgehaakt.

Later in haar leven volgen nieuwe wendingen: werk, discriminatie op de werkvloer, een periode in Denemarken, opnieuw een zwaar ongeluk, operaties, revalidatie. En telkens weer keert ze terug naar radio. Via de Driebergse ziekenomroep rolt ze de lokale omroep in en presenteert jarenlang samen met haar partner een programma bij Radio 90 FM.

Een hoogtepunt is de ontmoeting met Bull Verweij. Wat begint met een telefoontje voor een radioprogramma, groeit uit tot een warme vriendschap. Bezoek over en weer, kaarten, telefoontjes; de “directeur van vroeger” blijkt een charmante, betrokken man. “Hij heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat ik dit boek ben gaan schrijven,” zegt Marjan.

Het boek als eerbetoon

In Radio Veronica, anker van mijn jeugd komen al deze lijnen samen: de geschiedenis van Veronica, de grote acties, de politieke strijd, maar ook de stille momenten aan een kinderbed met een portable radio, de ritjes naar Hilversum, de kracht van stemmen door de ether, de trouw van luisteraars en makers.

Het boek opent met een voorwoord van Bart van Leeuwen, Ad Bouman en Jelle Boonstra (Genootschap voor Radiojingles en -Tunes) – mensen die weten waarover zij schrijft. Voormalig technicus Juul Geleick noemt het “zeer lezenswaardig” en beveelt het van harte aan.

Marjan zelf verwoordt het zo: “Radio Veronica was het anker in mijn jeugd en een bron van kracht en inspiratie. Met dit boek wil ik die bijzondere tijd en dat gevoel van verbondenheid opnieuw tot leven brengen – voor oude én nieuwe fans.”

Wie het openslaat, hoort tussen de regels door het ruisen van de zee, de stemmen uit de verte en de echo van een tijd waarin een schip voor de kust voor duizenden mensen voelde als thuis.

Waar te vinden

Radio Veronica, anker van mijn jeugd is onder meer verkrijgbaar via de winkel en webshop van Museum RockArt (rockart.nl).

Actie

Behoor jij tot de eerste 250 Veronicafans die dit boek kopen/bestellen bij Museum RockArt, dan krijg je er een bijzonder extraatje bij: een práchtige en unieke foto van het zendschip van Veronica, gemaakt door Bull Verweij … gratis!