Zorgfraude kost Nederlandse belastingbetalers jaarlijks miljarden euro's, gemiddeld 550 euro per Nederlander. Het systeem is 'lek als een mandje', met een lage pakkans en minimale risico's voor fraudeurs. Van de geschatte 10 miljard euro die criminelen buitmaken, wordt slechts een fractie teruggevorderd.

Hoe zorgfraude zich uit

Zorgfraude omvat opzettelijke misstanden om geld te verdienen. Dit varieert van het declareren van niet-geleverde zorg tot het inzetten van onvoldoende gekwalificeerd personeel. Voorbeelden van arbeidsmigranten die worden uitgebuit terwijl hoge bedragen worden gedeclareerd, tonen de ernstige gevolgen. Judith Spanjers, onderzoeker naar zorgfraude, wijst zelfs op gevallen met dodelijke afloop, waar onduidelijkheid over de rol van fraude blijft bestaan door gebrek aan transparantie.

Zorgbureau beginnen is eenvoudig

De aanpak van zorgfraude is complex door verschillende factoren. Ten eerste is het verrassend makkelijk om een zorgbureau te beginnen zonder strenge kwalificatie- of vergunningseisen. Er is nauwelijks controle op wie zorg verleent, wat het opsporen van fraude bemoeilijkt tussen tienduizenden instellingen. Ook de decentralisatie van de zorg die sinds 2015 plaatsvindt, maakt het frauderen makkelijker. Veel gemeenten missen de expertise en capaciteit om toezicht te houden op het groeiende aantal zorgaanbieders, wat criminelen de mogelijkheid geeft om de "makkelijkste" gemeente te kiezen om te frauderen.

Vermoedens van fraude lastig te bewijzen

Als er vermoedens van fraude zijn, is het lastig om informatie uit te wisselen. Dit komt door strenge privacywetgeving die de uitwisseling van informatie tussen gemeenten, zorgverzekeraars en justitie lastig maakt. Hierdoor kunnen fraudeurs makkelijk een nieuw bedrijf starten in een andere gemeente, waardoor ze jarenlang door kunnen gaan. De eis van opzet en de complexiteit van de zorgregels maken ook nog eens dat fraude lastig te bewijzen is. Wanneer iemand een fout maakt, is er natuurlijk niet direct sprake van fraude. Bovendien is de capaciteit van opsporingsdiensten, zoals de Nederlandse Arbeidsinspectie, beperkt, waardoor zaken jaren kunnen duren en de pakkans klein blijft. De juridische procedures zijn vaak ingewikkeld. Bij dit Advocatenkantoor Utrecht kunnen gedupeerden terecht voor strafrechtelijk advies.

Oplossingen en de toekomst

Experts pleiten voor meer bevoegdheden, strengere screening bij de start van zorgbedrijven, en meer capaciteit voor opsporing. Hoewel een nieuw Informatieknooppunt Zorgfraude informatie deelt, is actie hierop niet verplicht voor gemeenten. Een centrale organisatie voor de screening van alle zorgaanbieders wordt als cruciale stap naar verbetering gezien, aangezien een volledig overzicht nu ontbreekt. De politiek heeft te lang weggekeken, wat een fundamentele verschuiving in aanpak noodzakelijk maakt.